پلاستیکها تقریباً در همه جای زندگی ما از لیوانهای یکبار مصرف چای و قهوه تا لباسها نفوذ کردهاند. از 6.3 میلیارد تن پلاستیکی که از زمان تولید انبوه آن در دهه 1950 دور ریختهایم، فقط 600 میلیون تن بازیافت شده است و مابقی در زبالهدانها و محیط زیست رها شدهاند. در حالیکه اثرات مخربی این گونه محصولات روی طبیعت در سالهای اخیر مشخص شده است، جایگزینهای دوستدار محیط زیست آنها به شدت دنبال میشود. امروزه برخی کشورها استفاده از ظروف یکبارمصرف پلاستیکی را در سرتاسر جهان ممنوع کردهاند و انگلیس در 2020 و کانادا در 2021 به این جرگه میپیوندند و استفاده از مواد جدید مهم میشود. پلاستیکها تجزیهپذیر یکی از این گونه مواد است که یک جایگزین متداول از نوع سبز محسوب میشود. این پلاستیکها با میکروبها تجزیه میشود و به زیستتوده یا همان Biomass، آب و دیاکسید کربن (یا در غیاب اکسیژن به متان) و بعد از تجزیه شدن به کود تبدیل میشوند. فقط مقدار کمی از این پلاستیکها در خانه قابل تجزیه هستند و وقتی صحبت از تجزیهپذیر بودن میشود، منظور تجزیهپذیر صنعتی است. فنجانی که شما در آن چای مینوشید، به سرعت تجزیه نمیشود. یک استاندارد اروپایی برای این گونه بستهبندیها وجود دارد (EN 13432). این استاندارد الزام میکند که بستهبندی تحت شرایط صنعتی طی 12 هفته با پسماند کمتر از 10% و قطعات کوچکتر از 2 میلیمتر و بدون آسیب به خاک با وارد کردن فلزات سنگین تجزیه شود.
قاشق و چنگالها عاقبت به زبالهدانها ریخته میشوند و امکان بازیافت آن دیگر وجود ندارد.
اکثر پلاستیکهای تجزیه پذیر از نوع بیوپلاستیک هستند که از گیاهان بجای سوختهای فسیلی تولید میشوند و بسته به کاربرد مورد نظر، گیاهان زیادی برای این کار وجود دارد. امروزه دانشمندان دانشگاه Wolverhampton نوعی بیوپلاستیک به نام polyhydroxyalkanoates (PHAs) تولید کردهاند. موقعی که این مواد تحت تنش قرار گیرند، تولید بیوپلیمر میکنند. این دانشمندان با خوراندن پسماندهای روغن آشپزی به میکروبها، تولید PHAs میکنند. امروزه تحقیقات روی تبدیل ضایعات پلاستیکی مانند پلیاسترن به پلاستیک تجزیهپذیر است. در حال حاضر PHAs حدود 5% پلاستیکهای تجزیهپذیر را در سراسر جهان تشکیل میدهد. تقریباً نصف پلاستیکهای تجزیهپذیر از ترکیب نشاسته است.
مواد تجزیهپذیر که دانشمندان معتقدند به صورت 100% با تماس با آب تجزیه میشود و از این خبر و فناوری در نشستی در شیلی رونمایی شد.
اسید پلیلاکتیک (PLA) به طور مثال در لیوانهای چای و قهوه استفاده میشود. حال سوال مطرح میشود که اگر این پلاستیکها به تجهیزات صنعتی نیاز داشته باشند آیا کمکی به حل مسئله میکنند؟
برای بررسی موضوع کیسههایی که سازندگان آنها ادعای بیوپلاستیک بودن داشتهاند توسط محققی در دانشگاه Plymouth گردآوری شد و آنها را طی سه سال در شرایط محیط طبیعی رها نمود. آن محیطها عبارت بودند از: زیر خاک، در دریا، و در هوای آزاد. این محقق سه نوع پلاستیک را با عنوانهای تجزیهپذیر، تجزیهپذیر و قابل تبدیل به کود، اُکسو-تجزیهپذیر و کیسههای پلیاتیلین با دانسیته بالا (HDPE) آزمایش نمود. اخیراً کمیسیون اروپایی استفاده از پلاستیکهای اُکسو-تجزیهپذیر را ناشی از نگرانی در مورد شکستهشدن به میکروپلاستیکها ممنوع کرده است. نتیجه آزمایش این بود که کیسه با برچسب «تجزیهپذیر به صورت کود» که با استاندارد EN 13432 بیان میشود کاملاً طی سه ماه در آب دریا ناپدید شد. در خاک به مدت 2 سال بدون تغییر باقی ماند (با بارگذاری آنها با محصولات خریداری شده از فروشگاه در خاک هم تجزیهپذیر میشوند) و کیسه با برچسب «تجزیهپذیر» هنوز در خاک و دریا بدون تغییر است. بعد از 9 ماه در هوای آزاد، همگی کیسهها به صورت میکروپلاستیک طی پروسهای به نام فتو-اکسیداسیون تجزیه شدند. در این پروسه پلاستیک ترد و شکننده میشود و سرانجام بجای تبدیل به مؤلفهای ارگانیک، تکهتکه میشود. تجزیه شدن این پلاستیکها به معنای تبدیل به کربن و هیدروژن نیست و تنها تبدیل به قطعههای کوچکتر شدن است. این خود مشکلی بزرگتر است چون نمیتوان قطعات کوچکتر را جمع کرد!
هنگامی که پلاستیک در دریا به قطعات کوچکتری (میکروپلاستیک) تبدیل میشود، تبدیل به چالشی بزرگتر میگردد.
بزرگترین زمینه اثرگذاری پلاستیکها تجزیهپذیر به کود در زمینه خدمات غذایی نمود مییابد. هرچه پلاستیک کمتری تولید شود، پلاستیک کمتری به زباله تبدیل میشود و زبالهدانها منتقل میگردد و نیاز به بازیافت دارند.
کارگران مزرعه در مکزیک در حال چیدن کاکتوس برای استفاده از شیره آن در تولید بیوپلاستیک هستند.
برداشت مطلب با ذکر منبع مجاز است.